عطار » منطق‌الطیر » عذر آوردن مرغان » حکایت محمود که لات را به هندوان نفروخت و آنرا سوزاند
قصه
در دستانی که از فتح سلطان محمود غزنوی در سومنات سخن می‌گوید، ذکر شده که هنگام یافتن بتی به نام لات، هندوها برای بازگرداندن آن بت به پیشنهاد خرید به سلطان محمود ده برابر وزنش طلا دادند. اما محمود نپذیرفت و به جای فروش بت، دستور داد آن را بسوزانند. وقتی کسی به محمود گفت می‌توانسته بت را بفروشد و سود کند، محمود پاسخ داد که می‌ترسید در روز قیامت به او بگویند آزر بت‌تراش بوده و او بت‌فروش. با سوختن بت، از درون آن بیست من جواهر پدیدار شد که به رایگان دست سلطان آمد. سلطان گفت این مکافاتی است از جانب خدا و سزاوار باطل. این داستان بر اهمیت وفاداری به عهد و تعهدات دلالت دارد، اما به صورت داستان ارائه شده است.
متن اولیه
یافتند آن بت که نامش بود لات
لشگر محمود اندر سومنات
هندوان از بهر بت برخاستند
ده رهش هم سنگ زر می خواستند
هیچ گونه شاه می نفروختش
آتشی برکرد و حالی سوختش
سرکشی گفتش نمی بایست سوخت
زر به از بت می ببایستش فروخت
گفت ترسیدم که در روز شمار
بر سر آن جمع گوید کردگار
آزر و محمود را دارید گوش
زانک هست آن بت تراش این بت فروش
گفت چون محمود آتش برفروخت
وآن بت آتش پرستان را بسوخت
بیست من جوهر بیامد از میانش
خواست شد از دست حالی رایگانش
شاه گفتا لایق لات این بود
وز خدای من مکافات این بود
بشکن آن بتها که داری سر به سر
تا چو بت در پا نه افتی در به در
نفس چون بت را بسوز از شوق دوست
تا بسی جوهر فرو ریزد ز پوست
چون به گوش جان شنیدستی الست
از بلی گفتن مکن کوتاه دست
بسته ای عهد الست از پیش تو
از بلی سر درمکش زین بیش تو
چون بدو اقرار آوردی درست
کی شود انکارآن کردی درست
ای به اول کرده اقرار الست
پس به آخر کرده انکار الست
چون در اول بسته ای میثاق تو
چون توانی شد در آخر عاق تو
ناگزیرت اوست پس با او بساز
هرچ پذرفتی وفا کن کژ مباز
AI Prompt
Create a photorealistic image in the style of a Persian miniature depicting the story of Sultan Mahmud of Ghazni and his refusal to sell the idol in Somnath. In the image, Sultan Mahmud is standing resolutely, refusing the offer of ten times the idol's weight in gold from the Hindu priests. Surround him with richly detailed Persian miniature elements, such as intricate floral patterns and vibrant colors. Capture the moment when the idol is being burned, revealing precious jewels inside, signifying divine justice. Add finely detailed figures of courtiers and priests, their expressions reflecting tension and astonishment. The setting should be an opulent palace courtyard, richly adorned with traditional Persian architecture and designs.
