گنجینهٔ گنجور - فانوس خیال

تصویر 9894 از 15210 فانوس خیال

نشانی در گنجور

ازرقی هروی » قصاید » شمارهٔ ۵۴

قصه

متن داده‌شده شامل شعری است که در وصف دورانی از سال و جشن مهرگان به افتخار شاهان و خصوصاً میرانشاه، پسر قاورد، نوشته شده است. شاعر در این شعر با استفاده از تصاویر زیبای طبیعت و اشاره به ویژگی‌های خاص اشخاص، تلاش می‌کند تا عظمت، شکوه و جلال آنان را به تصویر بکشد. داستان یا نقل ماجرا در این متن وجود ندارد.

متن اولیه

آسمان گون قرطه پوشیدآن چو ماه آسمان مهر چهر آمد بنزد بنده روز مهرگان خواب چشم نر گسینش در سحر سحر آزمای تاب زلف عنبرینش بر سمن سنبل فشان زلف و چشم او همی آشفته کردی جان و دل آن یکی آشوب دل بود این یکی آشوب جان چون لب و دندان او شد اشک چشم من درست ناردان بر روی لؤلؤ لؤلؤ اندر ناردان تا نمود او ناردان و ناردان از روی و لب اشک من چون ناردان شد جان من چون ناردان ناگهان ز اندیشۀ او کرده بودم تنگ دل کان نگارین نزد من تنگ اندر آمد ناگهان چون مرا دلتنگ دید آن دلستان خندید و گفت دل چه داری تنگ چون پیش تو باشد دلستان مهرگان کو جشن نو شروان بود خرم گذار با نگار نوش لب جشن ملک نو شیروان بنگر این ابر گران باران بگردون بر سبک در چنین روزی سبک تر باده ای باید گران بزم کیکاوس وار آرای و در وی بر فروز ز آنچه سوگند سیاوش را ازو بود امتحان گوهری کز تف او در ژرفی دریا صدف سرخ چون مرجان کند در سپید اندر دهان برگ او بر خاک ریزان چون بلورین یاسمن شاخ او باد یازان چون عقیقین خیز ران ار بلورین یاسمینش خاک پر سیمین سپر وز عقیقین خیز رانش باد چون زرین سنان بوستانی را همی ماند که عودش ماه دی ارغوان تازه نو نو بشکفاند هر زمان بوستانش را گر از عود ارغوان روید همی ارغوان از عود روید لابد اندر بوستان چون نمود او ارغوان از عود رسته پیش تو باده ای باید ببوی عود و رنگ ارغوان چهرۀ ساقی چنان در عکس او پیدا شود راست پنداری پری در شاخ مرجان شد نهان جام مروارید گون چون کان یاقوتست ازو ورچه اصل او زمرد گون برون آید ز کان نیست ماه و مهرو مشک و بان و زویابی همی رنگ ماه و نور مهر و طبع مشک و بوی بان ماه را و مهر را و مشک را هرگز که دید تاک و خم و ساغر او را شاخ و ناف و آسمان در خزان بگذر بباغ وژرف ژرف اندر نگر در تماشاگاه نقش بوستان اندر خزان تا ببینی آن زمردهای نوروزی کنون گشته هر یک تختۀ زر عیار از وی عیان زعفران رنگست و کاغذ پوشش این بستان و باغ برگ زر چون کاغذی کاندر زنی در زعفران گرندانی پرنیان را وصف کردن وصف کن چون سر انگشتان حورا پرنیان در پرنیان شکل پروینست یا نار کفیده بر درخت رنگ گردونست یا آب روان در آبدان جابجا ابر سپید اندر هوا بین خرد خرد همچو بچگان حواصل بر سر دریا روان راست پنداری نعایم بر سر شاخ درخت بیضۀ سیمین نهادست از بر سبز آشیان چون بلورین حقه های حقه بازان جفت جفت بر نهاده لب بلب پر کرده از لؤلؤ میان بی گمان گویی کمان کردار شاخ چفته ایست خرد پیکانهای مینا رنگ ازو پر ضیمران طوطیان دارد زمرد گون زبان بر شاخ خویش کرده از شاخش برون هر یک زمرد گون زبان تا بسان بندگان هر یک بشرط بندگی تهنیت گویند خسرو را بجشن مهرگان آن همایون دولت عالی جمال دین حق آن فخار جمع شاهان مفخر سلجوقیان شاه میرانشاه بن قاورد بن جغری کزوست لفظ دولت را معانیشرح نصرۀ را بیان شهریاری کز ثبات عزم او در بیشه غرم چون بجنبد سر نهد بر پنجۀ شیر ژیان گر کمان و تیر جوید قوتش در خورد خویش از شهابش تیر باید و زخم گردون کمان قصۀ مازندران گر بشنوی از من شنو تا بگویم عین حال قصۀ مازندران گر بدیدی زنده او را پیش او بستی کمر بهمن و اسفندیار و اردشیر بابکان ای خداوندی که از بس بی قیاس اوصاف تو قوت اندیشه در وصف تو گردد ناتوان باضمان آسمان در جاه جاویدان بزی کاسمان کردست جاهت را بپیروزی ضمان طبع مغناطیس دارد نوک تو کز اسب خصم بر دو منزل بگسلاند غیبه برگستوان صد هزاران آفتابی خسروادر یک بساط صد هزاران آسمانی خسروا در یک مکان صورت خود را خداوندا عیان بنگر یکی گر ندیدستی مصور جان باقی را عیان آسمان خواهد که بانطق ای عجب وصلت کند تا ز روی نطق در پیش تو گردد مدح خوان جان فرزند بداندیش تو پیش از بودنش در عدم باشد ز بیم خنجر تو با فغان گر زر بی مهر گیری تو خداوندا بدست مهر طبعی زو بر آید کس که خواهد رایگان گر نه محتاج خدم گشتی امیرا بزم تو خلقت کس نامدی جز خلقت تو در جهان در گمان تو نیامد ای عجب هرگز غلط لوح محفوظست پنداری ترا اندر گمان چرخ و دریا در بنان و همتت مضمر شدند شادباشای چرخ همت خسرو دریا بنان کلکت از قدرت قدر شد اسبت از تیزی قضا ای قدر در زیردست وای قضا در زیر ران از بسی پیکان که در دشمن نشاند تیر تو گویی از آهن همی در وی بروید استخوان گر نبودی مرگ بدخواه تو زاهن وز خدنگ خود خدنگ از چین نرستی آهن از هندوستان مهرگان از جشنهای خسروانست ای ملک خسروانی با ده می باید بجشن خسروان آن به آید شهریارا کاندرین جشن بزرگ اسب شادی را بمیدان طرب پیچی عنان تا ز ابر قیر گون روی زمین گردد حریر تا برآید فوج ابر قیرگون از قیروان ملک بادت بی قیاس و مال بادت بی عدد جاه بادت بی شمارو عمر بادت بی کران

AI Prompt

Create a photorealistic image in the style of a Persian miniature depicting a festive scene celebrating Mehregan, a festival in honor of kings, particularly Miranshah, son of Qawurd. The scene should include rich, vibrant colors and intricate details characteristic of Persian miniatures. Capture the grandeur and splendor of the festival with elements of nature, such as lush gardens or ornate surroundings, and people in traditional Persian attire, reflecting the majestic and regal atmosphere suggested in the narrative.