گنجینهٔ گنجور - فانوس خیال

تصویر 13323 از 15210 فانوس خیال

نشانی در گنجور

یغمای جندقی » منشآت » بخش اول » شمارهٔ ۱۰۹ - به دوستی نگاشته

قصه

یکی از مردم بارفروش مازندران به نام زین العابدین که بر کیش درویشان بود، با حاجی ملارضای همدانی، پیر راه و پیشوای درویشان، ارتباط داشت. زین العابدین به سمنان رفته و از آنجا به همدان برای دیدار با پیرش رفت. او از نگارنده خواست که پیامی به پیر بفرستد اما نگارنده نگران بود که این نزدیکی باعث جدایی شود. نگارنده بالاخره نامه‌ای نوشت و بعد از دو ماه پاسخی دریافت کرد که نهاد و منش او را تغییر داد. تیرگی‌ها از بین رفت و روشنی افزایش یافت. او شروع به دیدن رویاهایی کرد که در آن دختری پاک و زیبا و دریایی بی‌کران ظاهر می‌شد. این رؤیاها چهار سال ادامه داشت؛ اما روزی ناگهان تمام شد و نگارنده به دنیا بازگشت. او مردم و دنیا را به گونه‌ای دیگر دید. آوازهایی شنید و شعرهایی به ذهنش آمد. سپس راهی جدید به او نشان داده شد که می‌توانست انتخاب کند به شعر ادامه دهد یا خاموش بماند و از این ماجرا درس بگیرد.

متن اولیه

زین العابدین نام مردی مردم بارفروش مازندران از دیرباز بر کیش درویشان بود و نیک اندیش ایشان با پیر راه و پیشوای آگاه حاجی ملارضای همدانی بستگی داشت و جز او از هر که به روزگاری وی اندر رستگی سالی به سمنان و از آنجا زمین بوس پیر را آهنگ همدان کرد مرا گفت تو نیز سازنامه و پیامی کن و در سرکارش از خود نامی برو کامی خواه گفتم مرا ندیده و ناشناخت بدیشان پنداری نیک و گمانی زیبا هست ترسم این بستن مایه گسیختن گردد و سرانجام از این آمیزش چاره گریختن باشد لابه ام خاک شمرد و پوزشم باد انگاشت نوشتم خداوندگارا خواهانم و تنبل اگر توانی ببر و اگر نیاری گرد سرمگردان پس از ماهی دو پیک فرخ پی باز آمد و پاسخی شیوانگار از وی باز سپرد به سه چیزم راه نموده بود و از به افتادکار آگاه فرمود چون نهاد بدگوهر نیروی بار نداشت و جان تن پرور پروای کار برخواندم و درنوشتم بوسه دادم و به جای هشتم هفته یا کمتر بدین برگذشت نهاد و منش دگرگون شد تیرگی در کاست روشنی برفزود پیش تر آنچه آموخته و اندوخته بودم فراموش آمد و کمتر چیزهای نادیده و نشنیده چهره نمای آیینه دانش و هوش افتاد دل از آمیزش مردم رمیدن گرفت و در کنج های تاریک از تنها به تنهایی آرمیدن هر چه هستی به چشم اندرم دختری پاک و پاکیزه و شرم آگین و دوشیزه نمودی در چهر و پیکر اندام و دیدار مریم داشت و جز پیشانی تازنخ پای تا سر از چشم رهی پوشیده وفراهم ده ارش یا کمتر از آن سوی ستاده بود و همواره چشم در من نهاده من نیز بر او دیده و دل دوخته داشتم و جان به اذر مهر و تاب چهرش سوخته چون دمی چند بدان برگذشتی همان پیکر خوب دیدار دریایی نا پیدا کنار آمدی و جنبش نرم هنجارش پیوسته میانه گذر و کرانه سپار دل بدیدی که در آن پاکیزه دختر نگرستی تماشا را دل و دیده در آن بستی و بیخود و مدهوش نگران نگران نشستی همچنان دیر نکشیده و سیر ندیده باز دریا همان زیبا دختر شدی و بی کاست و فزود بر همان دیدار و پیکر دراز درایی تا کی فزون سرایی تا چند شب و روزم چهار سال افزون بدان خوش تماشا همی رفت و جز آن ژرف دریا و شگرف پیکر هیچم پیش چشم رخ افروز چهره گشا نبود شگفتی اینکه آن روزگار دیر انجام در آلودگی و آسودگی جز یاد بار خدای هیچ اندیشه و سگالش گرد روان و پیرامون نهاد نگشتی زیبا و زشت دوزخ و بهشت پست و بلند خوار و ارجمندم یکسر فراموش بود و زبان از بیغاره و ستایش دوست و دشمن و مرد و زن خاموش چه خاموشی و کدام فراموشی از همه آفرینش جز زیبا نمی دیدم و هر چیز چنانکه دانایان و بینایان گفته اند به چشم و گوش اندر شایسته و شیوا می نمود این روز خوش و هنگام نیکو از خوی بدفرما و فزود آلایش اندک اندک کاستن آورد و زیان خواستن از این کاستی آزرده روان را تیماری بزرگ زاد و اندوهی گران رست ولی جز سر نهادن و سررشته به خواست بار خدا باز دادن چاره نمی دانستم و راز این درد نهفته به کس گفتن نمی توانستم روزی به ناگه آن خوش اندیشه و تماشا رخت برداشت بینایی زیان کرد و روشنایی بر کران زیست آن دریای شیرین فرو جوشید و آن چهر دلارا پرده دربست دیده یک بین فراهم شد و چشم بسیار نگر باز افتاد دل را هراسی هوش گزا خاست و دیده دیوانه رنگ شیب و بالا نگرستن گرفت آدمیان را خرد و درشت مرد و زن زشت و زیبا آنچه از فرخای هستی رخت بسته و آنچه هنوز از تنگنای نیستی باز نرسته با آنچه کنون هستند بر دست راست فراهم دیدم سه گروهم به چشم اندر آزاده و رستگار آمد و یک گروه آلوده و گرفتار آن هنگامه رستاخیز جامه نیز سپری گشت و دیده و گوش از آن مایه دیدن ها و شنیدن ها بهره کوری و کری یافت پس از سوی راست نزدیک خود آوازی شنیدم که سرداریه بگوی با آنکه دیر گاهی همی رفت تا دل از اندیشه چامه گری و چکامه سرایی رسته و لب بسته داشتم این گفتم بر زبان آمد به اختیار کشم جبر عشق ملت سوز مرا به جبر چه یا اختیار زن قحبه همچنان راه نپیموده چامه به پایان رفت در سه شبانه روز پانزده چامه بر همین راه و روش درهم بسته افتاد و بهم پیوسته پایان روز سیم باز همان آواز شنیدم که لب از گفت این گونه سخن بسته دار و خامه شکسته پنج روزم هنگام به خاموشی شد و هنجار در فراموشی پنجمین روزم همان آواز گوش گزار و هوش سپار آمد که گفتن و خموشی را هر دو فرمان است خواهی پاس دهن دار خواهی ساز سخن کن از آن پس بیم و باکی که بود پاک از نهاد برخاست و از آن مایه دید و شنیدم دیده و گوش سر یکباره بی بهره و ناکام زیست

AI Prompt

Create a photorealistic image in the style of a Persian miniature that depicts the story of Zain al-Abidin, a merchant from Barforush in Mazandaran, who follows the Sufi path and has a connection with Haji Molla Reza of Hamadan, a spiritual leader. Zain al-Abidin travels from Semnan to Hamadan to meet his teacher. The story involves a letter exchanged between the narrator and the spiritual leader that transforms the narrator's perspective and dispels darkness. Over the next four years, the narrator is transported into dreams featuring a pure and beautiful girl and a boundless sea. However, the dreams suddenly cease, and the narrator returns to reality with a new perception of the world, hearing melodies and composing poetry. The image should capture this mystical journey and transformation, integrating elements such as Zain al-Abidin, his travels, the exchange of letters, the ethereal girl, the endless sea, and the world seen anew, highlighting the cultural and spiritual richness of the Persian miniature style.